Бүгінде адамдар арасындағы қарым-қатынастар барған сайын әртүрлі бола түсуде. Біреулер отбасы мен тұрақтылықты армандаса, басқалары еркіндікті таңдап, өздерін міндеттемелермен байлауға асықпайды. Осындай өзгерістер аясында бұрын тек сыбырлап қана айтылатын жақындықтың бейстандартты форматтары пайда болуда. Соның бірі — FWB, яғни артықшылықтары бар достық.
Бұл термин сәнді әрі сәл жұмбақ естіледі, әсіресе онымен бұрын бетпе-бет келмегендер үшін. Бірақ шын мәнінде FWB аббревиатурасының астарында не жатыр? Неліктен мұндай қарым-қатынасты әртүрлі жастағы адамдар таңдайды? Және тек асүйдегі әңгімеден артық байланыс болған кезде, достық сақталып қала ала ма?
Келіңіз, бірге анықтап көрейік: FWB деген не, бұл формат кімге сай келеді және ол қандай қауіптерді тудырады.
Бұл мақала орыс тілінде де қолжетімді
FWB: бұл қандай формат
FWB — ағылшын тіліндегі Friends With Benefits тіркесінің қысқартылған нұсқасы, қазақша мағынасы — артықшылығы бар достар. Яғни бұл — достыққа негізделген қарым-қатынас, бірақ онда жай сөйлесу, өзара қолдау мен сенімнен бөлек, жақындық (интим) та бар. Бірақ бұл жерде махаббатқа байланысты міндеттемелер, ортақ жоспарлар немесе “жұп” деген ресми мәртебе болмайды.
Мұндай қарым-қатынас нақты келісімге негізделеді: сіздер дос болып қала бересіздер, бірақ өздеріңізге жақын болуға рұқсат етесіздер. Ешкім ешкімге ештеңе міндетті емес — мерекені бірге тойлау, ата-анамен танысу немесе диван таңдау секілді нәрселер бұл форматқа кірмейді. Бұл — романтика да емес, кездейсоқ байланыс та емес. Бұл — достық пен қарым-қатынастың ортасындағы бір күй.
“Бір реттік” секспен салыстырғанда, FWB форматында қарым-қатынас тұрақты түрде жалғасады: жақындық пен байланыс белгілі бір уақыт бойы сақталады. Екі тарап та бұл байланыста романтикалық сезімдер мен міндеттемелердің жоқ екенін түсінеді және әдетте бұны басында-ақ ашық айтып келісіп алады.
Бір қарағанда, бұл формат мінсіз көрінуі мүмкін: сенім бар, құмарлық бар, ал артық уайым — жоқ. Бірақ бәрі онша қарапайым емес. Төменде біз кімге мұндай формат сәйкес келуі мүмкін екенін, ал кімге одан аулақ болған дұрыс екенін айтып береміз.
FWB кімге сай келеді
Friends With Benefits форматы кез келген адамға сай келе бермейді. Дегенмен өмірінің белгілі бір кезеңінде мұндай формат кей адамдарға ыңғайлы әрі тіпті пайдалы болуы мүмкін.
Жаңа қатынасқа дайын емес адамдарға
Ажырасқаннан кейін, айырылысқан соң немесе жай ғана «үлкен махаббаттан» шаршаған кезде көп адам қайтадан эмоциялық серпілістерге түскісі келмейді. Бірақ қолдауға және тән жақындығына деген қажеттілік қалса, FWB бұл сұраныстарды артық драмасыз уақытша қанағаттандыра алады.
Оқу мен мансапқа назар аударған жандарға
Егер бүкіл күш-жігер жұмысқа, оқуға немесе стартапқа жұмсалса, байсалды қарым-қатынас тым ауыр жүк сияқты көрінуі мүмкін. Артықшылықтары бар достық форматы жылу мен қолдауды алуға мүмкіндік береді — романтикалық қатынастардың міндетті бағдарламасына алаңдамай-ақ.
Жиі қоныс аударатын адамдарға
Егер адам «чемодан үстінде» өмір сүрсе — жиі көшіп, іссапармен жүрсе немесе қысқа мерзімді жобалармен айналысса — ұзақ қатынас құру қиын. Мұндай жағдайда FWB уақытша жайлылық кеңістігіне айнала алады.
Бостандық пен жеке шекараларды бірдей түсінетіндерге
Екі серіктес те бұл форматты иллюзиясыз және жасырын үмітсіз қабылдауы керек. Егер екі ересек адам не қалайтынын анық түсініп, бір-бірінің еркіндігін сыйласа — FWB толықтай үйлесімді түрде жұмыс істей алады.
FWB форматының артықшылықтары
Бір қарағанда, FWB форматы түсініксіз немесе тіпті тәуекелді көрінуі мүмкін. Алайда бұл қатынас түрінің өз артықшылықтары бар.
Жалғыздықсыз еркіндік
Көп адам жалғыздықтан қорқады, бірақ сонымен қатар байсалды қарым-қатынасқа дайын емес. FWB — оқшаулануды болдырмауға көмектеседі, өйткені сізде жаза алатын, қоңырау шала алатын адам бар. Ол сізбен ешқандай артық күту мен міндеттемесіз кездеседі.
Стресссіз жайлылық, сенім және жақындық
Кездейсоқ байланыстардан айырмашылығы, сенім бар доспен арадағы қатынас эмоционалды және физикалық тұрғыдан әлдеқайда жайлы әрі қауіпсіз болуы мүмкін. Сізге рөл ойнап, өзіңізді өзгеше етіп көрсетудің қажеті жоқ. Өз бейнеңізде қала аласыз — бұл сирек кездесетін еркіндік.
«Драманың» болмауы
Мұнда статус, қызғаныш, бірге демалысқа бару жоспары сияқты әңгімелер жоқ. Бұл классикалық қарым-қатынасты жиі сүйемелдейтін күйзелістерден арылуға көмектеседі. Сіз жай ғана сәттен ләззат аласыз.
Қолдау және жанында адам болуы
Кейде адамға жай ғана сөйлесу, бөлісу немесе кешті бірге өткізу керек болады. FWB форматында дос — бәрібір дос болып қалады: сіз бірге күле аласыз, сериал туралы әңгімелесіп, кофе іше аласыз. Жай ғана соған жағымды бонус қосылады.
Қатерлер мен жасырын қауіптер
Артықшылықтары бар достық форматы қаншалықты тартымды естілсе де, оның да өз қиындықтары бар. Кейде жеңіл және еркін басталған байланыс түсініспеушілікке, жан жарасына немесе тіпті толық үзілуге — әрі физикалық, әрі эмоциялық тұрғыда — әкелуі мүмкін.
Бірі ғашық болады, бірі — жоқ
Ең жиі кездесетін жағдай: серіктестердің бірі кенеттен көбірек сезім күтетінін түсінеді, ал екіншісі әлі де қарым-қатынасқа дайын емес. Мұндайда бастапқыда жайлы көрінген байланыс азапқа айналады. Ал достықтың бұрынғы қалпына келуі екіталай.
Шекаралардың анық болмауы
Бүгін — достарсыз, ертең — дерлік жұп, ал бүрсігүні — қалай сөйлесу керегін білмей қаласыз. Достық қай жерде бітеді, ал ғашықтық қайдан басталады? FWB эмоциялық тұрғыдан шатастырып жіберуі мүмкін, әсіресе екеуара сезімдер ашық айтылмаса.
Қызғаныш пен үміттер
Келісім тек достық жайлы болса да, адам эмоцияларын бақылау қиын. Жаңа серіктестердің пайда болуы, жасырын сезімдер, жағдайды әртүрлі қабылдау — мұның бәрі қызғанышқа, түсінбеушілікке және шиеленіске алып келуі мүмкін.
Бедел мен мәдениеттің әсері
Қазақстанда және дәстүрлі көзқарастағы басқа елдерде FWB форматы жиі түсініспеушілікке ұшырайды. Адамдар қоғамның теріс пікіріне тап болады, тіпті егер олардың байланысы ашық әрі екіжақты келісіммен құрылған болса да.
Денсаулыққа төнетін қауіптер
Досыңызға қаншалықты сенсеңіз де, интимдік қарым-қатынас әрдайым қауіпсіздікке мұқият қарауды талап етеді. Қорғаныш құралдарын қолданыңыз, денсаулығыңызды тұрақты түрде тексертіңіз және бір-біріңіздің жеке шекарасына құрметпен қараңыз.
FWB және мәдениет: қоғам бұл форматты қалай қабылдайды
Friends With Benefits форматы жаппай мәдениеттің бір бөлігіне әлдеқашан айналған. Бұл туралы фильмдер түсіріледі, кітаптар жазылады, әндерде айтылады. Алайда мұндай қатынас түрін қабылдау мәдени контекске тікелей байланысты: бір жерде бұл — қалыпты құбылыс, ал басқа жерде — тыйым салынған тақырып.
FWB кино әлемінде
Бұл тақырыпқа арналған ең танымал фильм — «Секс по дружбе» (Friends with Benefits, 2011), басты рөлдерде Мила Кунис пен Джастин Тимберлейк. Сюжет екі дос туралы: олар ешқандай міндеттемесіз жақын қарым-қатынас орнатуға шешім қабылдайды. Бірақ ирониясы сол — олар сезімсіз келісім жасаған кезде бір-біріне ғашық болып қалады.
Ұқсас сюжет «Больше, чем секс» (No Strings Attached, 2011) фильмінде де бар — Натали Портман мен Эштон Катчер рөлдерінде. Онда да кейіпкерлер FWB қарым-қатынас құруға тырысады, бірақ эмоцияларды «өшіре салу» оңай емес екенін түсінеді.
Бұл фильмдер FWB форматын романтизммен көрсеткенімен, достық пен ғашықтық арасындағы шекараны сақтау әрдайым мүмкін бола бермейтінін де аңғартады.
Әртүрлі мәдениеттегі қабылдау
Батыс елдерінде мұндай қатынас түрлері — қалыпты құбылысқа айналған. Жастар өз таңдауы туралы ашық айтады, ал қоғам мұны әркімнің жеке ісі ретінде қабылдайды.
Ал Қазақстанда FWB тақырыбы әлі де көпшілік тарапынан сын мен стереотипке ұшырайды. Әсіресе бұл — әйелдерге қатысты: ер адамға — бостандық, ал әйелге — сын мен қысым. Көп адамдар қоғам пікірінен қорқады, тіпті жеке өмірінде бәрі келісіммен жүріп жатса да.
Бұл туралы ашық айту маңызды
Әлем өзгеруде — қарым-қатынас, еркіндік, жеке шекара туралы жаңа көзқарастар пайда болуда. Бірақ бұл FWB баршаға лайық немесе бұл — үздік таңдау дегенді білдірмейді. Бұл — жай ғана қарым-қатынастың бір форматы, оның да артықшылықтары, кемшіліктері мен салдары бар.
Мұндай тақырыптарды қозғау — дау шығару үшін емес, өзімізді және басқаларды жақсырақ түсіну үшін маңызды. Адамдар өз тілектері мен шекаралары туралы ашық сөйлескенде, өмірде аз ауыру мен түсініспеушілік болады.
FWB — бұл романтика немесе шытырман оқиға емес, бұл ересек адамдарға арналған қарым-қатынас форматы. Ол ашықтықты, өзара құрметті және сезімді басқара білуді талап етеді. Егер екі тарап бір толқында болса, жалған үміт артпаса және ашық сөйлесуге дайын болса — бұл формат ыңғайлы болуы мүмкін. Алайда мынаны түсіну маңызды: міндеттемесіз қатынастың өзінде де жауапкершілік қалады — өзің үшін, серіктес үшін және мүмкін болатын салдарлар үшін.